DE TOPONIMIA VARIA

Os topónimos sempre se orixinan a partir do léxico da fala, aínda que logo  poidan perder a súa transparencia semántica e xa non ser tan evidente o seu significado.

A orixe dos topónimos galegos é diversa e cronoloxicamente moi anterga: prelatinos (Bergantiños, Noia), latinos (Compostela, Vigo), xermánicos (Zas, Castriz), árabe (Alfoz, A Mezquita), etc.

Non sempre é doado clasificar os topónimos segundo o seu significado, pois co paso do tempo moitos resultan hoxe de complexa explicación. Con todo, de moitos deles si podemos aínda identificar a súa natureza semántica.

Temática

Os topónimos poden clasificarse tematicamente:

• Constitución e forma do terreo: Areas, Barreiro, Polvo. Entre eles destacan:
  • Hidrotopónimos ou topónimos referentes ás augas: Abanqueiro, Areas, Cachoeira, Esteiro, Fontiñas, Fumiñá, Pozo, Ribadiso, Roxos.
  • Orónimos, referidos á orografía e topografía: Catasós Catabois, Cotón, Penido, Serrón, Moncalvo, Valga, Valilongo, Vista Alegre.

• Fitotopónimos ou nomes de lugar referidos ao mundo vexetal, natural ou cultivado: Cerdedo, Fraga, Castañeda, Soutelo, Teixido, Xardoal, Xestelas.

• Zootopónimos, topónimos relacionados coa fauna, salvaxe ou doméstica: Abelleira, Aguiar, Cebreiro, Golpellás, Lobeira, Sardiñeira, Vacariza.

• Antropotopónimos: nomes de lugar referidos a nomes persoais ou familiares (antropónimos): Chamín, Allariz, Cazurraque, Ceide (do árabe SAYID), Os Gómez, Morquintián, Paiosaco, As Pontes de García Rodríguez, Negueira de Muñiz.

• Haxiotopónimos ou nomes de lugar referidos a algún santo ou advocación sagrada: O Corpiño, Santalla, Santa Cubicia, Santo Estevo, Sanxés e Sanxenxo.

• Etnotopónimos, derivados de xentilicios ou etnónimos: Astureses, Cambeses, Cumbraos, Faramontaos, Francos, Lemos, Toldaos, Trives.

• Hodónimos ou nomes de lugar referidos a vías de comunicación: Carral, Catrocamiños, A Estrada, Estación, A Pontenova, Rodeiro, O Vao, Vieiro.

• Xenéricos de núcleos de poboación: Aldea, O Burgo, Casal, Castro Caldelas, O Lugar, Vila, Vilar.

• Límites e referencias espaciais, ás veces resumidas nun adverbio: Alén, Lence, Limideiro, Pedrafita, Suso ou Susao.

• Construcións:

• Edificios e construcións: Antas, Arcos, Cabanas, Casanova, Castelo, Pacios, Orro, Valadás, Venda Nova, Torre, Tuñas.
• Edificacións relixiosas: O Convento, Cruceiro, Eirexa, Ermidón, Mosteirón, Sinoga.
• Explotacións agropecuarias: Abertal, Agrasar, Curros, Eirelas, A Graña, Granxiña, Rozadal.
• Explotacións industriais e comerciais: Concheiros, Escourido, A Fábrica, Ferreirúa, Muíños, Porto do Son, Tenda, O Vinteún (referencia á data do mes no que se celebraba a feira, cfr. Feira do Trece máis revelador), Viveiro.

• Condicións meteorolóxicas: Bufarda (na acepción de "lugar ventoso"), Corisco, Escuriscada, Invernal, Ventosela.

• Institucións (políticas, económicas, sociais ou outras): Alfándega, Bailía, O Condado , Couto, Encomenda, Estanco, O Foro, Temple.

• Pobreza e riqueza: Famelga / Falmega, Laceiras, Podentes, Vilarrica.

• Topónimos derivados doutros, por razóns diversas (moitas veces como etnotopónimos): Callao, Laciana, Mondego, Rozabales, Santiago, Sarreaus.

• Anecdóticos ou creacións expresivas diversas ou que lembran unha circunstancia especial actualmente non fácil de explicar (aínda que cómpre confirmar estas explicacións para non caer na etimoloxía popular): Mexadeiro, Mollafariña, Boimorto, Salsipodes, Cuspedriños (procede da forma latina CURROS PETRINEOS, "curros de pedra").